Żak

Motorower MR02 "Żak"

Prototyp wersja I

Prototyp wersja II

Model seryjny - wersja I

Model seryjny - wersja II

MR01

Marka: ZMZ

Model: MR 2 ZAK

Producent: Zakłady Metalowe Wrocław Zakrzów ul. Przedwiośnie 2

Lata produkcji: 1960 -1965 (1963 jak podają źródła Polaru a dawniej Zakłady Metalowe Wrocław Zakrzów)

Ilosc egzemplarzy: ? (90 tysięcy łacznie z Rysiem)

Historia powstania:

Wysokie koszty wytwarzania motoroweru Ryś zmusiły producenta do opracowania tańszego \ uproszczonego modelu. Powstały dwa prototypy. Pierwszy różnił sie dość istotnie od Rysia m.in. zawieszeniem przednim na krótkich wahaczach oraz zawieszeniem tylnym na dwóch teleskopach. Rama była w części przedniej rurowa a w części tylnej tłoczona. Siodlo zostało wykorzystane z Rysia, natomiast lampa przednia prawdopodobnie pochodziła z Simsona. W prototypie użyto silnika SM01 bez zmian. Model ten wymagał dość istotnych zmian w oprzyrządowaniu i w związku z tym sporych nakładów na uruchomienie produkcji.

Prototyp wersja I

Prototyp wersja II

Drugi prototyp był praktycznie Rysiem ogołoconym ze wszystkich "bajerów". Zniknęły więc, osłona silnika, tylna obudowa, osłona lampy, a głębokotłoczony błotni przedni został zastąpiony płytkim, takim jakie miały późniejsze Komary. Zawieszenie tylne i przednie pozostawiono bez zmian, a siodło kanapowe zastąpiono siodłem typu rowerowego(to na zdjęciu wygląda mi na siodło z Simsona, a w pojazdach seryjnych stosowano siodła z pokryciem gumowym.
Silnik tego prototypu wraz z osprzętem jak widać na zdjęciu pochodził z Rysia i był również wyposażony w dekompresor. Na zdjęciu można również znaleźć napęd szybkościomierza, nie jest on jednak z niczym połączony. Ciekawostką jest również puszka narzędziowa na błotniku tylnym, niewystępująca w motorowerze seryjnym, gdzie zastąpiono ją torebką typu rowerowego.
W motorowerze seryjnym całkowicie nową konstrukcją był natomiast silnik. W miejsce SM01 zastosowano silnik typu S38, mniejszy, nowocześniejszy i bardziej ekonomiczny. Była to konstrukcja opracowana przez: mgr inż Wiesława Wiatraka w roku 1958.
Produkcję nowego silnika ulokowano w Nowej Dębie koło Tarnobrzegu, późniejszego jedynego krajowego producenta silników motocyklowych.
W stosunku do Rysia uproszczono również instalacją elektryczną rezygnując z sygnału elektrycznego na rzecz dzwonka rowerowego. Żaki pozbawione były chromowanych ozdób i nawet obręcze kół były lakierowane w kolorze nadwozia.
Żaki występowały w dwóch odmianach: z częścią przednią taką jak w Rysiu - tak jak na rysunku u góry strony i ten szaroniebieski na zdjęciach , oraz z oddzielnym reflektorem - taki właśnie jest mój zielony Żak na zdjęciach poniżej.

15 maja 1963 roku na wniosek ówczesnego kierownika ZM Zakrzów Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego zdecydowało aby produkcją motorowerów przenieść do Zakładów Rowerowych w Bydgoszczy skupiając się wyłącznie na produkcji chłodziarek.

Dane techniczne modelu seryjnego:

Silnik:

Typu S38 dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym, jednocylindrowy, chłodzony powietrzem. Średnica cylindra 38 mm skok tłoka 44 mm, pojemność skokowa 49,8 ccm. Stopień sprezania 6,5. Moc maksymalna 1,8 KM (36 KM/l) przy 5000 obr/min.Cylinder ze stopu lekkiego z tuleja zeliwna, glowica ze stopu lekkiego. Wal korbowy i stopa korbowodu łożyskowane tocznie. Rozrusznik nożny - pedały. Paliwo - mieszanka (1:20) z olejemLux10

Gaźnik:

Poziomy typu G12 z centralnym pływakiem o średnicy gardzieli 12 mm. Główna dysza paliwowa 0,55 mm. Filtr paliwa mokry siatkowy z przesłoną rozruchową.

Sprzegło:

Mokre dwutarczowe z wkładkami korkowymi i spreżyna centralna umieszczone na wale korbowym silnika..

Skrzynia biegów:

Dwubiegowa, zblokowana z silnikiem. Zmana biegów lewa rekojescia kierownicy. Wskaznik włączonego biegu. Przełożenia całkowite: I-29,16, II-13,19. Przełożenia w skrzyni I-1,68, II-1. Smarowanie olejem LUX 10, zima LUX5.

Napęd:

Łancuchowy, od silnika do skrzyni biegów przekladnia zebata o zebach skosnych , przelozenie 4,75 (57:12), od skrzyni biegów do kola tylnego czesciowo oslonietym lancuchem ˝"x4,8 o 114 ogniwach, przelozenie 2,68

Podwozie:

Rama otwarta rurowa spawana. Zawieszenie kola przedniego teleskopowe bez tlumienia, o skoku 85 mm. Zawieszenie kola tylnego na podwójnym wahaczu ze sprezyna centralna i tarczowym amortyzatorem ciernym o regulowanym tlumieniu. Skok zawieszenia 80 mm. Siodło pojedyncze z regulacja wysokosci.. Dzwonek typu rowerowego.

Koła:

Niewymienne o srednicy obreczy 23". Ogumienie 2,125-23. Cisnienie powietrza przód 1,75, tyl 2,25 bar.

Hamulce:

Bębnowe sterowane mechanicznie. Bebny ze stopu lekkiego, zebrowane z wtopiona zeliwna wkladka. Srednica bebnów 97 mm. Szerokosc szczek 20 mm

Instalacja elektryczna:

Jednoprzewodowa o napieciu 6V. Pradnica- iskrownik dwucewkowa o mocy 17W. Pradnica umieszczona na lewym czopie walu korbowego pod kolem magnesowym. Wyprzedzenie zaplonu 4,5 (34st.) przed ZZ. Rozwarcie styków przerywacza 0,5 +/-0,1 mm. Swieca zaplonowa M14x175. Odstep elektrod swiecy 0,5 mm. Lampa przednia dwuswiatlowa 15/15W, tylna 3W. .

Pojemnosci:

Skrzynka biegów 0,75 l

Zbiornik paliwa 5,75 l

Cieżar:

Cieżar własny 52 kg, ciezar max 137 kg

Zużycie paliwa:

2,5 l/100 km przy 45 km/h

Wskaźniki:

Zdolnosc pokonywania wzniesien 25%,

Stosunek mocy silnika do ciezaru 30 KM/T

Szybkosc maksymalna 50 km/h,

Szybkosc uzytkowa 35 km/h

Stosowane barwy nadwozia:

Wisniowa, szara, szaro-wisniowa, zielona, szaro-niebieska

schemat instalacji elektrycznej